Kentlerde ayrımcılığı artıran ve vatandaşları tüketici haline getirmeye çalışan politikalar, kent hakkını daha güçlü bir şekilde tartışmamıza sebep olmaktadır. Kent Hakkı kısaca, kentsel mekanın üretimi ve kullanımında bütün kent sakinlerinin söz sahibi olmasıdır. 

Neden Kent Hakkı?

Kent hakkı, kentsel mekana yapılan her müdahalenin toplumsal ilişkileri ve gündelik yaşamı da etkilemesi ve bu etkilerin kaçınılmaz olarak adaletsizliklere sebep olması nedeniyle tartışılmaktadır. 

Lefebvre ve Kent Hakkı 

Kent hakkı kavramı ilk kez Henri Lefebvre tarafından 1968 senesinde kullanılmıştır. Lefebvre Kent Hakkı’nı, geleceğin kentine yönelik bir ütopya olarak ortaya atmış ve ‘Kentsel Mekan’ kavramı ile birlikte yorumlamıştır. Algılanan, tasarlanan ve yaşanan mekan olarak ayırdığı kentsel mekan kavramlarını birbirleriyle ilişkilendirerek detaylı bir şekilde ele almaktadır. Lefebvre, kent hakkı kapsamında iki temel hakkı ortaya koyar: 

Katılım Hakkı

Kent sakinleri, kentsel mekanın üretimindeki bütün kararlara eşit ve aktif şekilde katılma hakkına sahip olmalıdır. 

Tahsis Etme Hakkı 

Kentin bütün sakinleri, kendi talep ve arzularıyla mekanın erişiminde, işgalinde ve üretiminde hak sahibi olmalıdır. 

Böylece bir sanat eseri olarak kent, varlığını koruyabilir. 

Günümüzde Kent Hakkı

Günümüzde Kent Hakkı’nı daha sık konuşmamızın sebebi, hızlı kentleşme ve nüfus artışıyla ortaya çıkan ekonomik, politik, kültürel, ekolojik ve çevresel sorunların giderek artmasıdır. 

Aynı zamanda kentlere göç edilmesi sonucuyla oluşan kozmopolit yapı ve küreselleşme, ulus devlet ve vatandaşlık kavramlarını da tartışmaya açık hale getirmiştir. Nüfusun büyük kısmının kentlerde yaşaması, ulaşım, sağlık, eğitim, temiz çevre, temiz suya erişim gibi hakların sağlanmasını sekteye uğratmaktadır. Bu hakları mümkün kılacak koşulların ve düzenlemelerin sağlanması için, bu mekanizmaların kent düzeyinde ele alınması gerekmektedir. 

"Sürdürülebilir bir kentleşmenin nasıl olması gerektiğine ilişkin tartışmalar planlama, çevresel ve ekolojik sorunlar, iklim değişimi, kanalizasyon ve altyapı sorunları, yasal düzenlemeler, barınma, sağlık eğitim gibi temel hakların sağlanması, hizmetlere erişebilirlik, kentlilerin hakları, demokratik katılım, temsiliyet, sosyal yaşama katılımda ve kent imkanlarından faydalanmada eşitlik ve özgürlük, güvenlik, ayrımcılık, ve yoksulluğun önlenmesi kent kaynaklarının yenilenebilir kullanımı, tüketimi, kent yönetiminin yeniden yapılandırılması, kent planlaması gibi çok çeşitli konu başlıklarını kapsamaktadır" (Dinçer, 2016)

 

Baysal, C. U. (2012). Kent Hakki Yeniden Hayat Bulurken. Eğitim Bilim Toplum, 9(36), 31-55.

DİNÇER, Ö. (2016). Sürdürülebilir kentleşme tartışmaları ve kent hakkı. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 73-84.

2022-02-18