Rehber köpekler, bir rehber köpek görmüş, ya da varlıklarından bir şekilde haberdar olmuş hemen hemen herkes için ilgi çekici canlılar olmuştur. Günlük hayatımızda rehber köpeklere pek sık rastlamamamıza rağmen, bu özel eğitimli hayvanlar çeşitli dünya ülkelerinde engelli bireylerin hayatlarını birçok alanda kolaylaştırmaktalar. İnsan ırkı olarak gelişim sürecimizin ilk çağlardan beri önemli bir parçası olan köpekler bugünlerde yakın dostlarımız, neşe kaynağımız hatta ailemiz olarak hayatımızda aktif rol oynamaya devam etmekte. Ancak verdiğimiz ve aldığımız koşulsuz sevginin ötesinde bu değerli canlıların pek çoğumuzun yaşam kalitesini kayda değer boyutta artırabileceğini rehber köpekler ile tekrardan hatırlamış oluyoruz. Peki nerelerde bu rehber köpekler, nasıl eğitiliyorlar, hayatımıza nasıl dahil oluyorlar? Rehber köpeklerle ilgili merak ettiklerimizi Rehber Köpekler Derneği’ne (RKD) sorduk, daha fazla ve detaylı bilgi için derneğin websitesini ziyaret etmenizi öneririz.

 

Soruları Cevaplayan
Av. Nurdeniz Tunçer – RKD Başkanı 

 

1-Rehber köpek nedir? Neler yapabilir? Kısaca bahseder misiniz?

Rehber köpekler bir görme engellinin gören gözleridir, yoldaşlık eden en yakın arkadaşlarıdır. Rehber Köpekler, uzun ve kapsamlı bir eğitimden geçtikten sonra görme engelli bireylere her ortamda eşlik eden, güvenli ve bağımsız hareketliliğe olanak tanıyan özel köpeklerdir.  Özel olarak eğitilmiş bu köpekler, görme engellilerin hareket kabiliyetlerini artırmalarına, günlük ihtiyaçlarını karşılayabilecek rahatlıkta dolaşmalarına yardımcı olur.

 

2-Rehber köpekler görme engelliler dışında yaşlı bireyler, zihinsel engele sahip kişiler gibi gruplara da fayda sağlar mı?

Ülkemizde üç aşamalı eğitimden geçen rehber köpekler, uzmanlar tarafından yeterlilik seviyesine ulaştığı belgelenince rehber köpek olarak hayatına devam ediyor. Eğitim sonucunda rehber köpek olamayan köpekler ise terapi köpeği oluyor. 

Dernek olarak özel gereksinimli çocuklar için Avrupa ve ABD'de çok yaygın olan arkadaş köpek uygulamasını ülkemizde de yaygınlaşmak istiyoruz. Ankara’da Milli Eğitim Bakanlığı tarafından desteklenen bir rehabilitasyon merkezinde eğitim alan 13 yaşındaki Görkem ile ilk terapi köpeği uygulamasına başladık. Labrador cinsi Zeytin eğitimi sonrasında Görkem ve ailesine teslim edildi. Şimdi  çocuğun sosyal hayata daha güçlü adapte olmasına yardımcı oluyor. Bu tür servis köpeklerini çoklu engel grubu, zihinsel engelli grubu gibi durumlardaki kişilerle birlikte yaşaması, arkadaşlık etmesi için eğitiyoruz. Çünkü onlar bireyin hayata adaptasyonuna ve sosyalleşmesine yardımcı oluyor.

 

3-Bildiğimiz kadarıyla Rehber Köpekler Derneği Türkiye'de bir ilk. Bu derneği kurmak için motivasyonunuz neydi? Kurulma hikayenizden kısaca bahseder misiniz?

Benim Rehber Köpekler konusundaki ilk farkındalığım ABD’deki eğitimim sırasında oldu. Orada ve Avrupa’da yaşayan görme engelli bireylerin yaşam koşullarının ülkemizdekinden çok daha iyi olduğunu anladım. Daha sonrasında değerli İngiltere Büyükelçisi Richard Moore’un eşi Maggie Moore ile tanıştım. Kendisi benim için rol model oldu. Ve RKD’nin hikâyesi böyle başladı. Türkiye'de resmi olarak 2014 yılında faaliyetlerine başladı.

Türkiye'de, görme engellilere tamamen ücretsiz olarak rehber köpek  desteği veren Rehber Köpekler Derneği, bu alanda ülkemizdeki ilk sivil toplum kuruluşudur. Temel motivasyonumuz görme engelli bireylerin bağımsız hareketlerine destek olabilmek.

4-Rehber Köpekler Derneği olarak çalışmalarınızdan kısaca bahseder misiniz? 

Rehber köpek adaylarının iki aylıktan itibaren eğitimlerini veriyoruz. Rehber köpekler dışında terapi köpeği ve servis köpeği çalışmalarımız da bulunuyor. Bunlar dışında farkındalık çalışmalarına önem veriyoruz, kurumları ziyaret ederek rehber köpeklerden bahsediyoruz, standlar açarak bilgilendirme çalışmaları yapıyoruz. 

Rehber Köpekler Derneği faaliyetleri;

- Gönüllü bakıcı ailelere aylık eğitim ve sosyal aktiviteler  

- Kamu ve özel sektör kuruluşları ile farkındalık etkinlikleri

- Uluslararası platformlarda engelli hakları üzerine temsilcilik

şeklinde gruplandırılıyor.

 

 

5-Rehber köpekler hangi eğitimden geçerek bu sertifikayı alabiliyor? Ve neye göre seçiliyor?

3 aşamalı eğitimden geçen rehber köpekler, uzmanlar tarafından yeterlilik seviyesine ulaştığı belgelenince rehber köpek olarak hayatına devam ediyor. Eğitim sonucunda rehber köpek olamayan köpekler ise terapi köpeği oluyor.

 

6-Kaç aylık bir eğitimden geçmeleri gerekiyor. 

Gönüllü Bakıcı Aile ile geçirdiği süre sona eren köpekler, 3-6 ay sürecek eğitimlerini görmek üzere derneğin eğitim merkezine getiriliyor. Uzmanlar tarafından eğitilen köpekler eğitimi başarı ile tamamlarsa rehber köpek olarak hayatına devam ediyor. Eğitim sonucunda rehber köpek olamayan köpekler ise terapi köpeği oluyor

7-Eğitim aşamaları nasıldır? Eğitimde en önemli detay nedir?

Rehber köpek eğitiminin ilk aşaması rehber köpek olmaya yapı olarak daha uygu olan türlerden seçilen yavruların 6-8 haftalık erişkinliğe geldiklerinde gönüllü ailelere teslim edilmesiyle başlamaktadır.

İkinci aşamada yavrular bir veya bir buçuk yıl gönüllü aileler ile kalırlar. Bu süreçte yavrular eğitimlerinin bir sonraki aşamasına hazır hale getirilirler. Köpekleri sahiplenen aileler ile rehber köpek okulları bu aşamada iletişim halinde kalırlarken yavruların ihtiyaçları rehber köpek okulları tarafından karşılanmaktadır. Yavruların aile yanında kaldıkları bu sürede eğitimlerinin bir parçası olan temel komutlar aileler tarafından yavrulara öğretilir.

Rehber köpek eğitiminin son aşamasında ailelerden alınan köpekler özel eğitimli rehber köpek eğiticileri ile birlikte eğitilirler. Eğitimi başarıyla tamamlayan köpekler görme engelli bireylere verilmek üzere hazır hale gelirler.

 

8-Türkiye’de kaç tane rehber köpek bulunuyor?

Türkiye halen 5 rehber köpek aktif olarak görev yapıyor. Eğitim aşamasında olan adayların sayısı her gün hızla artıyor. Rehber Köpekler, görme engellilere ücretsiz olarak veriliyor ve sonrasındaki süreçteki veteriner ve gıda ihtiyaçları dahil tüm masrafları, Dernek tarafından karşılanıyor.

9-İsteyen her görme engelli birey rehber köpek edinebiliyor mu?

Rehber köpek sahiplenebilmek için yüzde 90 oranında görme kaybının olma koşulu bulunuyor. Bunun ardından eğitimini tamamlamış rehber köpekler ile görme engelli birey buluşturuluyor ve kendisine en uygun olan köpekle eşleştiriliyor. Ardından 1 aylık bir eğitim dönemi sonunda birbirine uyum sağladıkları takdirde hayatlarına beraber devam ediyorlar. Daha detaylı bilgi için 05550841020 numaralı telefondan veya [email protected] adresinden bizimle iletişime geçebilirler. 

 

10-Gönüllü Bakıcı Aile olmak için hangi şartları yerine getirmek gerekiyor?

Bakıcı aile adaylarımızın bilmeleri gereken en önemli noktalar: Tüm aile bireyleri yavruya aynı şekilde davranmalıdır. Yavru gün içerisinde 3-4 saatten fazla yalnız bırakılmamalıdır. Kesinlikle balkon veya bahçede bakılamaz, evin bir bireyi olarak görülmelidir ve ev içerisinde büyütülmelidir. Günde en az 3 kere düzenli gezinti saatleri olması gerekmektedir. Yavru ev içerisinde zihin geliştirici oyunlar dışında oyun oynamamalıdır; dışarıda ise top oynamaması önemlidir çünkü obsesif davranış geliştirebilir. Kendi maması dışında yemek verilmemelidir. 18 yaşın altındakiler bakıcı aile olamaz. Bakıcı ailelerimiz başka hayvanları var ise onların diğer köpekler ile sosyalleşmiş olmaları ve negatif tavırlar sergileyen hayvanlar olmamaları gerekmektedir.  En önemlisi ise yavruların sevgi ve ilgi ile büyütülmeleridir.

 

11-Evde başka bir evcil hayvanım var yine de rehber köpek edinebilir miyim?

Başka bir evcil hayvanınızın olması rehber köpek edinmeniz için engel değildir. Kediniz veya köpeğiniz varsa bölgesini koruma eğiliminde olmamaları önemli. Ayrıca parazit riskinden dolayı bahçede yaşayan bir köpeğiniz olması da tercih edilmemektedir. 

 

12-Kendi köpeğimi rehber köpek olacak şekilde eğitebilir miyim?

Rehber köpek eğitimi veren eğitmenler uzun ve kapsamlı eğitimlerden geçmektedir ve rehber köpek eğitimi standartları belli olan geniş bir eğitimdir. Bu sebeple eğitimin mutlaka yetkili rehber köpek eğitmenleri tarafından verilmektedir. Ayrıca rehberlik eğitiminden önceki temel eğitiminin de eğitmen tarafından verilmesi tercih edilmektedir. 

 

13- Rehber köpekle terapi köpeği arasındaki fark nedir?

Rehber köpek bir görme engelli ile eşleşir ve onunla yaşar. Terapi köpeği ise gönüllü bakıcı ailesiyle yaşar ve haftada bir gün kurumları ziyaret ederek terapi çalışması yapar. Bu çalışmalar farklı gruplar ile yapılabilir; çoklu engelli çocuklar, otistik çocuklar, ileri yaşlılar, gaziler vb. 

 

14- Rehber köpekler derneği için ben neler yapabilirim? Çalışmalara nasıl destek olabilirim?

5578’e RKD yazıp göndererek 5 TL destek olabilirsiniz. Sosyal medya hesaplarımızı takip edip gönderilerimizi paylaşarak daha fazla insana ulaşmamıza yardımcı olabilirsiniz. Dernek faaliyetlerine her yaştan ve eğitimden bireyler  ilgi ve becerileri yönünde destek olabilir. Rehber Köpek adayı yavruların eğitim sürecinde, eğitmen gözetiminde, gönüllü bakıcı aile olarak katkıda bulunabilir. 

YOUTUBE - SPOTİFY

2020-05-25